Nóbelsverðlaunin 1955
Halldór Laxness er eini Íslendingurinn sem hlotið hefur þessi eftirsóttu verðlaun. Bókmenntaverðlaunin voru fyrst afhent árið 1901 samkvæmt leiðbeiningum sem sænski uppfinningamaðurinn Alfred Nobel lét eftir sig í erfðaskrá sinni en hann lést árið 1896. Þar kvað á um að hin gífurlegu auðæfi sem hann skildi eftir sig ætti að nota til þessa setja á stofn fimm verðlaun. Þessi verðlaun skyldu svo veitt þeim einstaklingum sem skarað hefðu fram úr á sínu sviði í eðlis-, efna-, læknisfræði, bókmenntum og friðarbaráttu. Árið 1969 var hagfræðiverðlaunum sænska seðlabankans í minningu Alfreds Nobel bætt við og eru þau veitt með hinum upprunalegu Nóbelsverðlaunum.
Val á bókmenntaverðlaunahafa er í höndum sænsku akademíunnar. Tilnefningar berast hvaðanæva að úr heiminum en leitað er til fagaðila eftir þeim. Þegar tilnefningarnar hafa borist í hús tekur Nóbelsnefnd Sænsku Akademíunnar við. Hún er skipuð 5 af 18 meðlimum akademíunnar og fer yfir allar tilnefningarnar í samráði við akademíuna. Nefndin grisjar listann þar til einungis fimm einstaklingar standa eftir. Um haustið, þegar meðlimir akademíunnar hafa kynnt sér möguleikana til hlítar taka þeir ákvörðun og er hún yfirleitt tilkynnt í fyrri hluta október. Til að hljóta verðlaunin verður rithöfundur að fá meiri en helming atkvæða.
Halldór var fyrst tilnefndur árið 1948 og er eftir það tilnefndur á hverju ári þar til hann hlýtur verðlaunin árið 1955. Þeir sem tilnefndu hann á þessu tímabili voru íslenskir fræðimenn, bæði við Háskóla Íslands og Kaupmannahafnarháskóla, þeir Sigurður Nordal, Einar Ólafur Sveinsson og Jón Helgason auk Halldórs Stefánssonar, formanns Rithöfundasambands Íslands.
Ár hvert, 10. desember eru bókmenntaverðlaunin svo afhent við hátíðlega athöfn í Stokkhólmi, ásamt hinum Nóbelsverðlaununum og hagfræðiverðlaununum. Eina undantekningin eru friðarverðlaunin sem veitt eru í Osló sama dag. Verðlaunaafhendingin hefur verið haldin í hljómleikahöll Stokkhólms síðan hún var fullbúin árið 1926. Þó eru undanskilin árin sem seinni heimsstyrjöldin stóð sem hæst þegar engin verðlaun voru veitt. Það er konungur Svíþjóðar sem afhendir verðlaunin, öll nema friðarverðlaunin sem afhent eru í Osló. Við athöfnina fá verðlaunahafarnir orðu, skírteini og skjal sem staðfestir upphæð verðlaunafésins.
Orðan hefur verið eins frá upphafi og er hönnuð af Svíanum Erik Lindberg. Hún er úr gulli og framan á henni er mynd af Alfred Nóbel. Aftan á orðunni er mynd af skáldi sem situr undir lárviðartré og listagyðju hans. Þar er grafið nafn verðlaunahafans auk áletruninnar Inventas vitam juvat excoluisse per artes. Þetta er tilvitnun í Eneasarkviðu Virgils sem lauslega þýtt merkir að listin bæti lífið.
Nóbelsskírteinið er sérhannað fyrir hvern og einn og það var listamaðurinn Bertha Svensson-Piehl sem hannaði skírteini Halldórs.
Verðlaunaféð er umtalsvert enda var Alfred Nóbel efnaður maður er hann lést. Þegar Halldór fékk verðlaunin var verðlaunaféð 190.000 sænskar krónur.
Athöfnina 1955 má sjá á meðfylgjandi myndbandi.
